تاثیر عبادت بر تکامل نفس با تاکید بر آراء تفسیری ابن سینا و امام خمینی

انسان موجودی کمال گراست و همواره راه های رسیدن به کمال مهم ترین دغدغه ی فکری او بوده است. اما از آن جا که انسان گاهی در تشخیص راه و مصداق کمال دچار اشتباه می شود، لازم است نخست مقصود از تکامل و کمال حقیقی روشن گردد. از این رو، در این رساله به روش تحلیلی ابتدا به تبیین حقیقت تکامل پرداخته و سپس از بین عوامل موثر و راه های کسب کمال، نقش عبادت مورد بررسی قرار گرفته است. تکامل انسان به واسطه ی فصل ممیز او از سایر موجودات یعنی نفس ناطقه که مجرد و منسوب به عالم روحانی است، صورت می گیرد. ابن سینا و امام خمینی غایت کمال نفس ناطقه را مشاهده ی جمال حق و اتحاد با آن می دانند. تکامل نفس علاوه بر سعادت اخروی دستاوردهای دنیوی نیز برای انسان دارد. در واقع، شخص تکامل یافته دارای ویژگی هایی است که به واسطه ی آن ها هم خود در دنیا از آرامش کافی برخوردار است هم زندگی در کنار چنین افرادی برای دیگران لذت بخش خواهد بود. عوامل مختلفی بر سیر تکاملی انسان موثرند. که مهم ترین آن ها عبارتند از:معرفت خداوند، خود شناسی، تفکر و تعقل، ریاضت، عشق، اما در این میان عبادت، جایگاه ویژه ای دارد. ابن سینا و امام خمینی همانند سایر اندیشمندان الهی، عبادت را عامل مهمی در رسیدن انسان به قرب الهی می دانند. بدیهی است عبادتی که در مسیر تکامل انسان را یاری می کند باید دارای ویژگی هایی همچون اخلاص و حضور قلب باشد؛ چرا که بدون این ویژگی ها قرب الهی محقق نخواهد شد. ابن سینا تمام معارفی را که منتهی به شناخت خداوند می شود عبادت می داند. امام خمینی نیز تفکر در نظام خلقت را به آن جهت که به شناخت خداوند منجر می شود، افضل از جمیع عبادات می شمرد. در اسلام هردو بعد عبادت، ظاهر و باطن آن مورد توجه قرار گرفته است، تا بین ظاهر و باطن انسان هماهنگی برقرار شود. تأثیر عبادات در تکامل در بعد از مرگ نیز ادامه دارد، برخی عبادات که آثار آن ها بعد از مرگ فرد باقی می ماند و بعضی عبادات و خیرات که دیگران به نیت شخص متوفی انجام می دهند، تکامل نفس بعد از مرگ را موجب می شوند.